ΦΑΝΤΑΡΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, ΦΑΝΤΑΡΟΣ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟ, ΦΑΝΤΑΡΟΣ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΦΕΝΤΙΚΟ
Σ' ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ, Σ' ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΟΙ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΤΟΠΙΑ

Κυριακή 12 Απριλίου 2009

Η φιλοσοφία του αθεϊσμού-Emma Goldman

Ο Θεός σήμερα, δεν αντιπροσωπεύει πλέον τις ίδιες δυνάμεις όπως στην αρχή της ύπαρξής του• ούτε κατευθύνει Αυτός το ανθρώπινο πεπρωμένο με το ίδιο σιδερένιο χέρι όπως άλλοτε. Μάλλον η ιδέα του Θεού εκφράζει ένα είδος πνευματικού ερεθίσματος για να ικανοποιήσει τις μανίες και τις φαντασίες κάθε απόχρωσης της ανθρώπινης αδυναμίας. Κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ανάπτυξης η ιδέα του Θεού αναγκάστηκε να προσαρμοστεί σε κάθε φάση των ανθρώπινων υποθέσεων, πράγμα απόλυτα σύμφωνο με την προέλευση της ίδιας της ιδέας.
Η ιδέα των Θεών προέρχεται από τον φόβο και την περιέργεια. Ο πρωτόγονος άνθρωπος, ανίκανος να καταλάβει τα φαινόμενα της φύσης και παρενοχλημένος από αυτά, έβλεπε σε κάθε τρομακτική εκδήλωση κάποια απειλητική δύναμη κατευθυνόμενη ρητά ενάντια σε αυτόν• και δεδομένου ότι η άγνοια και ο φόβος είναι οι γονείς κάθε προκατάληψης, η ενοχλημένη φαντασία του πρωτόγονου ατόμου ύφανε την ιδέα των Θεών. Πολύ σωστά, ο γνωστός άθεος και ο αναρχικός, Μichael Bakunin, λέει στο μεγάλο του έργο Θεός και Κράτος:Όλες οι θρησκείες, με τους Θεούς, ημίθεους και προφήτες τους, τους μεσσίες και Αγίους τους, δημιουργήθηκαν από την εύπιστη φαντασία των ανθρώπων που δεν είχαν ακόμα φθάσει στην πλήρη ανάπτυξη των πνευματικών τους ικανοτήτων. Συνεπώς, ο θρησκευτικός ουρανός είναι απλούστατα αντικατοπτρισμός όπου ο άνθρωπος, εκστασιασμένος από την άγνοια και την πίστη, ανακαλύπτει την εικόνα του, αλλά διευρυμένη και ανεστραμμένη - δηλαδή θεοποιημένη. Η ιστορία των θρησκειών, της γέννησης, της ακμής, και της παρακμής των Θεών που δέσποσαν διαδοχικά στην ανθρώπινη πίστη, δεν είναι λοιπόν τίποτα άλλο, παρά η ανάπτυξη της συλλογικής νόησης και συνείδησης των ανθρώπων. Στο μέτρο που μέσα στην ιστορικά προοδευτική πορεία τους ανακάλυπταν, είτε στον εαυτό τους είτε στη φύση, μια δύναμη, ιδιότητα ή και σημαντικό ελάττωμα, τα απέδιδαν στους Θεούς τους, αφού προηγουμένως τους μεγαλοποιούσαν υπέρμετρα, καθώς συνηθίζουν να κάνουν τα παιδιά, με μία πράξη της θρησκευτικής φαντασίας τους [...]. Με όλο τον οφειλούμενο σεβασμό, λοιπόν, στους μεταφυσικούς και τους θρησκευτικούς ιδεαλιστές, τους φιλόσοφους, τους πολιτικούς ή τους ποιητές: η ιδέα του Θεού υπονοεί την παραίτηση του ανθρώπινου λόγου και της δικαιοσύνης, είναι η αποφασιστικότερη άρνηση της ανθρώπινης ελευθερίας, και αναγκαστικά καταλήγει στην υποδούλωση της ανθρωπότητας, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη
Κατά συνέπεια η ιδέα των Θεών, που αναβιώνεται, προσαρμόζεται, και διευρύνεται ή περιορίζεται, σύμφωνα με την ανάγκη του χρόνου, έχει επηρεάσει την ανθρωπότητα και θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι ο άνθρωπος να σηκώσει το κεφάλι του μία φωτεινή μέρα, άφοβος και με αφυπνισμένη θέληση. Αναλογικά, όσο το άτομο μαθαίνει να κατανοεί τον εαυτό του και διαμορφώνει το πεπρωμένο του, ο θεϊσμός γίνεται περιττός. Το πόσο το άτομο θα είναι σε θέση να βρει τη σχέση του με τους συνανθρώπους του, θα εξαρτηθεί εξ ολοκλήρου από το κατά πόσο μπορεί να ξεπεράσει την εξάρτησή του από το Θεό.
Ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι ο θεϊσμός, που είναι η θεωρία της κερδοσκοπίας, αντικαθίσταται από τον αθεϊσμό, την επιστήμη που αναλύει και αποδεικνύει. Ο ένας στηρίζεται στα μεταφυσικά σύννεφα του Αγνώστου, ενώ ο άλλος έχει τις ρίζες του σταθερά στο χώμα. Είναι η γη, όχι ο ουρανός, αυτό που πρέπει να διασώσει ο άνθρωπος εάν θέλει πραγματικά να σωθεί.
Η πτώση του θεϊσμού είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέαμα, ειδικά όπως φανερώνεται στην ανησυχία των θεϊστών, οποιαδήποτε και αν είναι η συγκεκριμένη θρησκεία τους. Συνειδητοποιούν, με πολύ άγχος, ότι οι μάζες γίνονται καθημερινά πιο αθεϊστικές, πιο αντιθρησκευτικές• ότι είναι αρκετά πρόθυμοι να αφήσουν το μεγάλο υπερπέραν και τη θεϊκή περιοχή του στους αγγέλους και τα σπουργίτια• επειδή όλο και περισσότερο οι μάζες απορροφούνται στα προβλήματα της άμεσης ύπαρξής τους.
Πώς να φέρει τις μάζες πίσω στην ιδέα Θεών, το πνεύμα, την πρώτη αιτία, κ.λ.π. - αυτή είναι η πιο πιεστική ερώτηση σε όλους τους θεϊστές. Όλα αυτά τα ερωτήματα φαίνονται να είναι μεταφυσικά, έχουν ωστόσο ένα πολύ χαρακτηριστικό φυσικό υπόβαθρο. Όσο αναφορά την θρησκεία, την Απόλυτη αλήθεια δηλαδή, οι ανταμοιβές και οι τιμωρίες της είναι το σήμα κατατεθέν της μεγαλύτερης, της πιο διεφθαρμένης και ολέθριας, της ισχυρότερης και πιο προσοδοφόρας βιομηχανίας στον κόσμο, μη εξαιρουμένης της βιομηχανίας όπλων και πυρομαχικών. Είναι η βιομηχανία του αποπροσανατολισμού του ανθρώπινου μυαλού και της καταπίεσης της ανθρώπινης καρδιάς. Η αναγκαιότητα δεν γνωρίζει κανέναν νόμο• ως εκ τούτου, η πλειοψηφία των θεϊστών αναγκάζεται να επανεξετάσει κάθε ζήτημα, ακόμα κι αν δεν έχει καμία σχέση με θεότητες ή με την Αποκάλυψη ή το Υπερπέραν. Ίσως αισθάνονται το γεγονός ότι η ανθρωπότητα κουράζεται από τα εκατοντάδες παραρτήματα (στμ. θρησκειών) του Θεού. Πώς να βελτιωθεί αυτό το νεκρό επίπεδο θεϊστικής πεποίθησης, είναι πραγματικά ένα θέμα ζωής και θανάτου για όλα τα δόγματα. Γι΄ αυτό και η ανοχή τους• αλλά είναι μια ανοχή όχι κατανόησης, αλλά αδυναμίας. Ίσως αυτό να εξηγεί και τις προσπάθειες που ενθαρρύνονται σε όλες τις θρησκευτικές δημοσιεύσεις για να συνδυάσουν τις διαφοροποιημένες θρησκευτικές φιλοσοφίες και τις συγκρουόμενες θεϊστικές θεωρίες σε ένα δόγμα. Όλο και περισσότερο, οι διάφορες έννοιες του μόνου αληθινού Θεού, τού μοναδικού καθαρού πνεύματος, - η μόνη αληθινή θρησκεία σχολιάζονται με τρόπο ανεκτικό σε μια μανιώδη προσπάθεια να καθιερωθεί ένα κοινό έδαφος για να διασώσει τη σύγχρονη μάζα από τη ολέθρια επιρροή των αθεϊστικών ιδεών. Είναι χαρακτηριστικό της θεϊστικής ανοχήςότι κανένας δεν νοιάζεται πραγματικά για το τι πιστεύουν οι άνθρωποι, αν πιστεύουν, ή προσποιούνται ότι πιστεύουν. Για να πραγματοποιήσουν αυτό το σκοπό, χρησιμοποιούνται οι πιο ωμές και επιθετικές μέθοδοι. Θρησκευτικές συνεδριάσεις και προσπάθειες αναγέννησης με τον Billy Sunday ως τον προασπιστή τους - μέθοδοι που πρέπει να προσβάλουν κάθε εξευγενισμένη αίσθηση, και που η επίδρασή τους επάνω στην άγνοια και την περιέργεια συχνά τείνει να δημιουργήσει μια ήπια κατάσταση παραφροσύνης που συνδέεται, όχι σπάνια, με την ερωτομανία. Όλες αυτές οι μανιώδεις προσπάθειες βρίσκουν την έγκριση και την υποστήριξη από τις μεγάλες δυνάμεις της γης. Από το ρώσο δεσπότη, τον αμερικανό Πρόεδρο• από τον Rockefeller (στμ. πλούσιος αμερικάνος επιχειρηματίας) και τον Wanamaker, μέχρι τον πιο ασήμαντο επιχειρηματία. Δείχνουν ότι το κεφάλαιο που επενδύεται στον Billy Sunday, το Y.M.C.A. (στμ. Young Mens Christian Association, χριστιανική αδελφότητα που ξεκίνησε το 1844 και πλέον αριθμεί παραρτήματα σε 119 χώρες στον κόσμο), στην Christian Science, και τα διάφορα άλλα θρησκευτικά όργανα θα επιστρέψει τεράστια κέρδη από τη κατακτημένη, εξημερωμένη, και κουτή μάζα. Συνειδητά ή ασυναίσθητα, οι περισσότεροι θεϊστές βλέπουν στους Θεούς και τους διαβόλους, τον παράδεισο και την κόλαση, την ανταμοιβή και την τιμωρία, ένα μαστίγιο για να οδηγεί τους ανθρώπους στην υπακοή, την προβατοποίηση και την ικανοποίηση. Η αλήθεια είναι ότι ο θεϊσμός θα είχε χάσει την επιθετικότητα του πολύ πριν από αυτό χωρίς τη συνδυασμένη υποστήριξη του διάβολου και της εξουσίας. Πόσο ολοκληρωτικά χρεοκοπημένος είναι πραγματικά, καταδεικνύεται στις τάφρους και τα πεδία μαχών της Ευρώπης σήμερα. Δεν περιγράφουν όλοι οι θεϊστές τη θεότητά τους ως το Θεό της αγάπης και της καλοσύνης; Ωστόσο μετά από χιλιάδες έτη τέτοιων κυρηγμάτων οι Θεοί παραμένουν κουφοί στην αγωνία της ανθρώπινης φυλής. Ο Κομφούκιος δεν ενδιαφέρεται για την φτώχεια, τις άσχημες συνθήκες και τη δυστυχία των πληθυσμών της Κίνας. Ο Βούδας παραμένει ανενόχλητος στη φιλοσοφική αδιαφορία του μπροστά στην πείνα και τους λιμούς στην Ινδία• ο Θεός παραμένει κουφός στην πικρή κραυγή του Ισραήλ, ενώ ο Ιησούς αρνείται να αναστηθεί από τους νεκρούς ενάντια στους Χριστιανούς του που σφάζουν ο ένας τον άλλον.
Το βάρος όλων των τραγουδιών και των ύμνων προς τον ύψιστο είναι ότι ο Θεός αντιπροσωπεύει τη δικαιοσύνη και το έλεος. Ωστόσο, η αδικία μεταξύ των ατόμων μονίμως αυξάνεται• οι προσβολές που διαπράττονται ενάντια στις μάζες σε αυτήν την χώρα μόνο, φαίνονται αρκετές για να πνίξουν τον ίδιο τον παράδεισο. Αλλά πού είναι οι Θεοί για να δώσουν ένα τέλος σε όλες αυτές τις φρίκες, αυτά τα λάθη, αυτή την απανθρωπιά ενάντια στο άτομο; Όχι, όχι οι Θεοί, αλλά το ΑΤΟΜΟ πρέπει να εγερθεί μέσα από τη δυνατή οργή του. Εξαπατημένος από όλες τις θεότητες, προδομένος από τους απεσταλμένους τους, αυτός, ο ίδιος, πρέπει να αναλάβει να φέρει τη δικαιοσύνη επάνω στη γη.
Η φιλοσοφία του αθεϊσμού εκφράζει την επέκταση και την αύξηση του ανθρώπινου μυαλού. Η φιλοσοφία του θεϊσμού, εάν μπορούμε να την αποκαλέσουμε φιλοσοφία, είναι στατική και πάγια. Ακόμη και η απλή προσπάθεια να διεισδύσει κανείς στα μυστήρια αντιπροσωπεύει, από τη θεϊκιστική άποψη, μη-πίστη στην απ όλους αποδεκτή παντοδυναμία, και ακόμη και μια άρνηση της σοφίας των θείων δυνάμεων εκτός του ατόμου. Ευτυχώς, εντούτοις, το ανθρώπινο μυαλό δεν ήταν ποτέ, και δεν μπορεί ποτέ να είναι, καθοδηγούμενο, με το ζόρι, στη στασιμότητα . Ως εκ τούτου προχωρά σταθερά τον ανήσυχο δρόμο του προς τη γνώση και τη ζωή. Το ανθρώπινο μυαλό συνειδητοποιεί ότι το σύμπαν δεν είναι το αποτέλεσμα μιας δημιουργικής διαταγής από κάποια θεία νοημοσύνη, που, από το πουθενά, παράγει ένα αριστούργημα χαοτικό και σε τέλεια λειτουργία, αλλά ότι είναι το προϊόν χαοτικών δυνάμεων που λειτουργούν αέναα στο χρόνο, των συγκρούσεων και των κατακλυσμών, της απώθησης και της έλξης, αποκρυσταλλώνοντας μέσω της αρχής της επιλογής σε αυτό που οι θεϊστές καλούν, ο κόσμος καθοδηγείται από τη τάξη και την ομορφιά.Όπως ο Joseph McCabe (στμ. Jοseph McCabe [1867-1955] γνωστός άγγλος αθεϊστής) σωστά επισημαίνει στην Ύπαρξη του Θεού,ένας νόμος της φύσης δεν είναι ένας τύπος που συντάσσεται από έναν νομοθέτη, αλλά μια μόνη περίληψη των παρατηρηθέντων γεγονότων ένα πακέτο γεγονότων. Τα πράγματα δεν ενεργούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο επειδή υπάρχει ένας νόμος, αλλά δηλώνουμε το νόμο επειδή ενεργούν με εκείνο τον τρόπο
Η φιλοσοφία του αθεϊσμού αντιπροσωπεύει μια έννοια της ζωής χωρίς καθόλου μεταφυσικό Υπερπέραν ή κάποιο Θείο ρυθμιστή. Είναι η έννοια ενός πραγματικού κόσμου με τις ελευθεριακές, εξελίξιμες και όμορφες δυνατότητές του, σε σύγκριση με έναν πλασματικό κόσμο, ο οποίος με τα πνεύματά του, τους χρησμούς, και την κίβδηλη ικανοποίηση έχει κρατήσει την ανθρωπότητα σε μία αβοήθητη υποβάθμιση.
Μπορεί να φανεί παράδοξο, όμως είναι θλιβερά αληθινό, ότι αυτός ο πραγματικός, ορατός κόσμος και η ζωή μας έπρεπε να είναι τόσο πολύ κάτω από την επιρροή των μεταφυσικών υποθέσεων, αντί για τις φυσικές αποδείξιμες δυνάμεις. Κάτω από το μαστίγιο της θεϊστικής ιδέας, αυτή η γη δεν έχει χρησιμεύσει σε κανέναν άλλο σκοπό απ ότι ως προσωρινός σταθμός για να εξετάσει την ανθρώπινη ικανότητα για τη θυσία στη θέληση του Θεού. Αλλά τη στιγμή που ο άνθρωπος προσπάθησε να εξακριβώσει τη φύση αυτής της θέλησης, του είπαν ότι ήταν εντελώς ανώφελο για τη πεπερασμένη ανθρώπινη νοημοσύνη να πάει πέρα από τη παντοδύναμη άπειρη θέληση. Κάτω από το τεράστιο βάρος αυτής της παντοδυναμίας, το άτομο έχει υποκύψει στη σκόνη ένα άβουλο πλάσμα διαλυμένο, και που ιδρώνει στο σκοτάδι. Ο θρίαμβος της φιλοσοφίας του αθεϊσμού είναι να ελευθερώσει το άτομο από τον εφιάλτη των Θεών• σημαίνει τη διάλυση των φαντασμάτων του αγνώστου. Ξανά και ξανά το φως του λόγου έχει διαλύσει το θεϊστικό εφιάλτη, αλλά η ένδεια, η δυστυχία και ο φόβος έχουν αναδημιουργήσει τα φαντάσματα - είτε παλιά είτε νέα, παρά την εξωτερική μορφή τους, αυτά διαφέρουν λίγο στην ουσία τους. Ο αθεϊσμός, αφ ετέρου, στην φιλοσοφική του πτυχή αρνείται την υποταγή, όχι μόνο σε μια καθορισμένη έννοια του Θεού, αλλά αρνείται όλη τη δουλεία στην ιδέα των Θεών, και αντιτάσσεται στη θεϊστική αρχή υπό αυτήν τη μορφή. Οι Θεοί στη μεμονωμένη λειτουργία τους δεν είναι στα μισά τόσο ολέθριοι όσο η αρχή του θεϊσμού που αντιπροσωπεύει την πίστη σε μία μεταφυσική, ή ακόμα και παντοδύναμη, δύναμη που κυβερνά τη γη και το άτομο. Είναι ο ολοκληρωτισμός του θεϊσμού, της ολέθριας επιρροής του επάνω στην ανθρωπότητα, της παραλυτικής επίδρασής του επάνω στη σκέψη και τη δράση, την οποία ο αθεϊσμός παλεύει με όλη τη δύναμή του.
Η φιλοσοφία του αθεϊσμού έχει τη ρίζα της στη γη, σε αυτήν την ζωή ο στόχος του είναι η χειραφέτηση της ανθρώπινης φυλής από όλα τα Θεϊκά κεφάλια, είτε είναι αυτά ιουδαϊκά, χριστιανικά, μωαμεθανικά, βουδιστικά, βραχμινιστικά, ή ότι άλλο. Η ανθρωπότητα έχει τιμωρηθεί από καιρό και μάλιστα βαριά για τη δημιουργία των Θεών τίποτα άλλο παρά ο πόνος και οι διωγμοί αυξήθηκαν από την δημιουργία τους. Υπάρχει μόνο μια διέξοδος από αυτή τη γκάφα: Το άτομο πρέπει να σπάσει τα δεσμά που τον κρατούν στις πύλες του ουρανού και της κόλασης, έτσι ώστε να μπορέσει να αρχίσει να διαμορφώνει μέσα από την αναζωπυρωμένη και αφυπνισμένη του συνείδηση ένα νέο κόσμο επάνω στη γη.
Μόνο μετά τον θρίαμβο της αθεϊστικής φιλοσοφίας στα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων, θα γίνουν κατανοητές η ελευθερία και η ομορφιά της ζωής. Η ομορφιά ως δώρο από τον ουρανό έχει αποδειχθεί άχρηστη. Εντούτοις, θα γίνει η ουσία και η ώθηση της ζωής όταν μάθει το άτομο να βλέπει στη γη το μόνο ουρανό κατάλληλο για το άτομο. Ο αθεϊσμός βοηθά ήδη να ελευθερωθεί το άτομο από την εξάρτησή του στην τιμωρία και την ανταμοιβή ως θεϊκή ευκαιρία - αντίθετη για τους φτωχούς στο πνεύμα.

Σάββατο 4 Απριλίου 2009

Η ειδική οργάνωση-Jaime Cubero

Η ειδική οργάνωση του αναρχικού κινήματος αποτελεί ένα παράδειγμα του πώς υπονοείται (η οργάνωση αυτή) όσον αφορά τον προσδιορισμό της, με τις ιδιαιτερότητες που καθορίζουν τις βασικές αρχές, από την πρακτική των οποίων εξαρτάται και η ύπαρξή της.
Το επαναστατικό πρόγραμμα, εκθειάζοντας τον ελευθεριακό σοσιαλισμό, απαιτεί μια οργάνωση με την οποία να καθορίζονται οι στρατηγικές και, παρομοίως, οι εναλλακτικές λύσεις για όλες τις περιπτώσεις, την ίδια στιγμή που η πρακτική της να αποτελεί μια προσδοκώμενη εφαρμογή του προγράμματός της. Επομένως, οι έννοιες ελευθερία, ευθύνη, ηθική, ομοσπονδιακό σύστημα (φεντεραλισμός), αλληλεγγύη, αυτοδιεύθυνση κ.λπ., όχι μόνο πρέπει να αποτελούν έννοιες μιας κάποιας θεωρητικής πορείας, αλλά όλα αυτά που καθορίζουν την πρακτική και τη συμπεριφορά των αναρχικών στην οργάνωση αυτή. Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι τα άτομα δεν είναι παρά η κυψελοειδής μονάδα της οργάνωσης, οι ομάδες και οι κολεκτίβες (collectives) αποτελούν το βασικό της πυρήνα.
Οι ομάδες συγγένειας αποτελούνται από τους αγωνιστές η σχέση μεταξύ των οποίων, που βασίζεται στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους, είναι περισσότερο έντονη στο βαθμό που τρέφεται από τις επαναστατικές ιδέες και πρακτικές. Κάθε ομάδα έχει έναν περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων που εγγυάται ένα μεγαλύτερο βαθμό οικειότητας μεταξύ των μελών της. (Η ομάδα) είναι αυτόνομη, στο βαθμό που τα μέλη της μπορούν να οργανωθούν εκ νέου ατομικά και κοινωνικά. Λειτουργούν ως καταλύτες στο κίνημα, παρέχοντάς του πρωτοβουλία και ευσυνειδησία. Η ένωση ή ο χωρισμός κάθε ομάδας καθορίζεται από την περίσταση και τα ενδιαφέροντα και όχι με βάση οποιαδήποτε συγκεντρωτική απόφαση. Οι προσχωρήσεις ή οι αποχωρήσεις γίνονται αυθόρμητα και ελεύθερα, χωρίς πίεση οποιασδήποτε φύσης.
Κατά τη διάρκεια περιόδων πολιτικής καταστολής οι ομάδες συγγένειας είναι αρκετά ανθεκτικές. Λόγω του υψηλού βαθμού συνοχής που υπάρχει μεταξύ των συμμετεχόντων σε αυτές είναι δύσκολο να διεισδύσει κάποιος στην ομάδα και σχεδόν κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, οι ομάδες συγγένειας κατορθώνουν να διατηρήσουν την επαφή τους. Τίποτα δεν εμποδίζει τις ομάδες από να εργαστούν σε οποιοδήποτε επίπεδο κρίνουν αυτές απαραίτητο. Μπορούν να ενωθούν με τοπικές, περιφερειακές ή/και εθνικές ομαδοποιήσεις, σε μια μόνιμη ή τυχαία μορφή, για την υλοποίηση κοινών σχεδίων. Κάθε ομάδα φροντίζει να εξασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους για τη λειτουργία της με τη μέγιστη αυτονομία.
Η ένωση με βάση τα ενδιαφέροντα και οι κοινοί στόχοι, χωρίς τη διάρρηξη της αυτονομίας, είναι το βασικό χαρακτηριστικό του ομοσπονδιακού (φεντεραλιστικού) συστήματος. Κατ' αυτόν τον τρόπο, οι μεν τοπικές ενώσεις οργανώνονται σε περιφερειακή βάση, οι δε περιοχές σε εθνική βάση, μέχρι τη διεθνή συνομοσπονδία. Κάθε τι που συζητείται όσον αφορά την δραστηριότητα σε κάθε περίπτωση αποφασίζεται αποκλειστικά από το άτομο μέχρι την ομοσπονδία, σε ένα κατάλληλο φόρουμ μιας αυτόνομης και ελεύθερης μορφής. Μόνο όταν μια δραστηριότητα περικλείει κοινούς στόχους, είτε από μια ομάδα σε μια άλλη ομάδα είτε από μια χώρα σε μια άλλη χώρα, τότε γίνεται χρήση της συμφωνίας και του συμβιβασμού και εδώ επιτυγχάνεται μια συμφωνούν σε κάτι με βάση την ελευθερία και την ευθύνη.
Τι είναι ελευθερία; Αντικείμενο σημαντικών διαμαχών καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Είναι ελεύθερη θέληση ή αιτιοκρατία (determinism); Θέτουμε σε εφαρμογή τις ενέργειές μας μέσω επιλογής ή όχι; Κατευθυνόμαστε μήπως μόνο από τις εσωτερικές μας ορμές τις οποίες δεν ελέγχουμε; Ο άνθρωπος συμβαίνει να είναι ένα λογικό ζώο: μια αλήθεια που δέχεται ο καθένας. Το να είσαι λογικός σημαίνει να είσαι ικανός να επιλέγεις, ικανός να προτιμάς, να ζυγίζεις, να συγκρίνεις αυτή ή εκείνη τη λύση, να καταλάβεις τις πιθανότητες των δυνατοτήτων. Ο άνθρωπος είναι σε θέση να προβλέπει τις συνέπειες των ενεργειών του. Είναι ικανός να φαντάζεται ότι εάν προχωρήσει κατ' αυτόν τον τρόπο, θα είναι σε θέση να πετύχει αυτό ή το άλλο. Μια τέτοια δράση θα έχει και μια ανάλογη συνέπεια. Και επειδή είναι σε θέση να κρίνει, είναι και ικανός να συγκρίνει, ικανός να μετρήσει, ικανός να επιλέξει. Εάν ο άνθρωπος ήταν μόνο ένα αυτόματο, δεν θα είχε καμιά συνείδηση του μέλλοντός του. Έχοντας συνείδηση του μέλλοντος, καταδεικνύει την ανεξαρτησία και την ικανότητα να επιλέγει την επιτυχία που πρόκειται να επέλθει. Είναι εξαιτίας αυτού που ο άνθρωπος είναι ανεξάρτητη ύπαρξη και γνωρίζει την ελευθερία. Όταν έχουμε μια παρόρμηση για μια οριστική πράξη και εξετάζουμε τις συνέπειές της, όταν σκεπτόμαστε γι’ αυτό, μάς αποκαλύπτεται μια σειρά δυνατοτήτων τις οποίες πρέπει να αναλύσουμε λογικά. Συγκρατούμε την παρόρμηση, κατανικούμε την επιθυμία και αποφασίζουμε να μην κάνουμε ό,τι είχαμε επιθυμήσει. Το να αρνούμαστε αυτό το πρακτικό γεγονός με το οποίο ελέγχουμε στη ζωή μας είναι σαν να αρνούμαστε πρακτικά ολόκληρη τη δύναμη της εκπαίδευσης. Τα μεγαλύτερα εμπόδια εναντίον των οποίων πρέπει να παλέψουμε ευλόγως οι διακηρύξεις και η πεποίθηση του ότι είμαστε ικανοί μόνο να επιλύσουμε τα μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα με κόστος την ελευθερία μας. Αλλά η ελευθερία είναι κάτι πολύ περισσότερο. Και είναι μέσω της κατάκτησης της κατάλληλης ελευθερίας που μπορούμε να εγγυηθούμε τη λύση αυτών των προβλημάτων για την οποία ψάχνουμε. Η κατεύθυνση της ελευθερίας είναι αυτός της πρακτικής ελευθερίας. Είναι με την πρακτική της ελευθερίας που διαμορφωνόμαστε ως ελεύθερα όντα.
Η ευθύνη είναι η υποχρέωση του να απαντήσουμε σε κάποιους για διάφορες ενέργειες ή για ό,τι μας εμπιστεύτηκαν αυτοί. Κανένας δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος χωρίς να είναι ελεύθερος. Η ευθύνη έχει δύο πτυχές: την ατομική και τη συλλογική. Η ατομική ευθύνη αναγκάζει έναν άνθρωπο να απαντήσει μόνο για τις ενέργειές του ή για κάτι που του εμπιστεύθηκαν. Η συλλογική ευθύνη αναγκάζει κάποιον να απαντήσει όχι μόνο για τις δικές του ενέργειες, αλλά και για τις ενέργειες άλλων ανθρώπων, όταν μιλάμε για συγκεκριμένες, αποδεκτές ενέργειες, που καθορίζονται ελεύθερα από μια ομάδα ατόμων που συνδέονται για να φέρουν σε πέρας έναν κοινό στόχο. Ο καθένας και όλοι στην περίπτωση αυτή, είναι ατομικά και συλλογικά υπεύθυνοι και η ελευθερία τους καθορίζεται από το διπλό αυτό χαρακτήρα της ευθύνης. Η μεμονωμένη ευθύνη, η υποχρέωση να δοθεί απάντηση για τις ενέργειές κάποιου ή για τα πράγματα που εμπιστεύτηκαν κάποιοι σε κάποιον δεν μπορεί να αποφευχθεί από κανένα άτομο του οποίου οι διανοητικές ικανότητες είναι κανονικές.
Υπάρχουν τρεις τύποι αναρχικών: α) οι ατομικιστές, αντίπαλοι κάθε μορφής οργάνωσης, β) οι ατομικιστές υποστηρικτές της ελεύθερης και στιγμιαίας ένωσης, αλλά γενικά εναντίον της οργάνωσης και γ) οι υποστηρικτές της μεθοδολογικής και μόνιμης οργάνωσης. Εμείς, ως υποστηρικτές της τελευταίας θέσης, δεν θα μιλήσουμε για τις πρώτες δύο. Η αντίληψη της ατομικής ευθύνης, μέσα στην οργάνωση είναι μέρος της συνύπαρξης του ατόμου και της κοινωνίας ως βασική ανάγκη, η πραγματικότητα της οποίας προηγείται της ύπαρξής της. Είναι μέρος της αρχής της αλληλεγγύης που στοχεύει σε μια αναρχική κοινωνία και που επεκτείνεται σε όλες τις κατηγορίες των ανθρώπινων όντων που μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις και αγωνίζονται για τον ίδιο σκοπό. Οι δεσμευμένοι με βάση μια συμφωνία ενδιαφερόντων είναι υπεύθυνοι για όλες εκείνες τις ενέργειες της ζωής τους που έχουν κοινωνικό χαρακτήρα, τις συνέπειές τους, καλές ή κακές, ικανές να επηρεάσουν τις συνθήκες ύπαρξης, ασφάλειας και ευημερίας των συνανθρώπων τους. Οι ενέργειες που βλάπτουν τους φίλους πρέπει να αποτρέπονται. Τα παραδείγματα είναι ατελείωτα και πολλαπλασιάζονται όταν εντείνεται ο αγώνας, όπως σε περίπτωση απεργιών, όταν η ίδια η συλλογική ευθύνη μετατρέπεται σε ατομική ευθύνη και είναι θεμελιώδης.
Η συλλογική ευθύνη είναι προσιδιάζουσα στην αναρχική οργάνωση. Επιβάλλεται με την εφαρμογή των ομοσπονδιακών αρχών. Είναι άνοδος και πτώση. Αναγκάζει τα μεμονωμένα μέλη να είναι υπόλογα για τις ενέργειές τους ενώπιον της ομάδας, και αυτό ενώ η ομάδα είναι ολόκληρη υπόλογη στο κάθε μέλος. Δεν υπάρχει καμία αντίθεση μεταξύ της συλλογικής και ατομικής υπευθυνότητας. Από κοινωνικής άποψης και οι δύο ολοκληρώνονται και επεκτείνονται. Όταν μια ομάδα ή μια κολεκτίβα (σ.τ.μ.: group and collective στο αγγλικό κείμενο) παίρνει μια απόφαση που εκπηγάζει από την πρακτική εφαρμογή των αρχών της, εγκρίνοντας την ανάπτυξη μιας δραστηριότητας, κανένα από τα μέλη της δεν μπορεί να διαχωριστεί, να προτρέξει ή να δράσει με έναν τρόπο που μπορεί να βλάψει την επίτευξη του στόχου της αυτού. Ο καθένας είναι συνυπεύθυνος. Η υπευθυνότητα είναι συλλογική και κοινωνική. Η απόφαση ήταν συλλογική, η ευθύνη είναι συλλογική. Η απόφαση λήφθηκε με μια αποτελεσματική και, ταυτόχρονα, ελεύθερη μορφή για όλους. Η ελευθερία δεν σημαίνει και απουσία περιορισμών. Είναι επιλογή, είναι ελεύθερη αποδοχή των κοινωνικών υποχρεώσεων. Στην οργάνωση, ο συμβιβασμός και η ευθύνη προσδιορίζονται. Η μη εκπλήρωση της υποχρέωσης μπορεί να επιδείξει ανευθυνότητα, ανωριμότητα, αδυναμία και άλλες πτυχές οι οποίες έχουν σχέση με την ηθική.
Όλες οι ενέργειές μας εκτίθενται στην κρίση των αξιών και των ηθικών συνεκδοχών. Καθετί που έχει παρατεθεί μέχρι τώρα έχει ηθικές εφαρμογές. Υπάρχουν σημαντικά άπειρες μελέτες για την ηθική, από την υπέρτατη σκοπιά (θρησκεία) μέχρι την υπερ-ηθική, ανήθικη, που έχει σκοπό να δικαιολογήσει τις ολοκληρωτικές θέσεις των ρατσιστών, του Κράτους, κ.λπ. Αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι η έμφυτη ηθική, με την οποία τεκμηριώνονται οι ελευθεριακές θεωρίες, που μελετήθηκαν και υποστηρίχθηκαν από τον Proudhon και αναπτύχθηκαν από τον Kropotkin, με στερεές βάσεις, η ηθική αυτή που δέχεται μια φυσική τάξη μεταξύ των ανθρώπινων όντων, αυτή που δημιουργήθηκε με τις εντάσεις που σχηματίζονται και στοχεύουν στην προστασία της, επειδή στην πραγματικότητα όλες οι ηθικές δημιουργούνται κατ’ αυτόν τον τρόπο και για τα ενδιαφέροντα για τα οποία δημιουργήθηκαν. Γι’ αυτό, εάν η κοινωνία πρόκειται να οργανωθεί κάτω από απλές και φυσικές βάσεις, θα διαμορφώσει την ηθική της κατά φυσικό τρόπο, όχι μόνο ως ανάγκη, αλλά επειδή οι άνθρωποι γνωρίζουν του να επιλέξουν. Επομένως, οι άνθρωποι, όταν ενώνονται για έναν κοινό σκοπό, σύντομα θα μάθουν να αντλούν από τη δική τους οργάνωση τους σωστούς (ρυθμισμένους) κανόνες και εκείνες τις αρχές που θα τους επιτρέψουν να επιτύχουν, με τον καλύτερο τρόπο, τον σκοπό που οραματίζονται. Καθώς κάποιος έχει επαληθεύσει διαμέσου της ιστορίας την αδιάκοπη διαπάλη μεταξύ της ελευθερίας και του απολυταρχισμού και σε όλα τα κινήματα που επιζητούν την κοινωνική υπέρβαση. Υπό αυτήν τη μορφή, η αναρχική οργάνωση αναπτύσσει την ηθική της, συγκροτείται με το καθήκον να είναι η κατάλληλη, καθώς όλη η ηθική δράση είναι ικανή να ματαιωθεί. Η ανήθικη δράση για τον αναρχικό είναι κάτι που προσβάλλει το μέτρο της οργάνωσης. Και το σθένος, η ανάπτυξη, οι μεγάλες δυνατότητες του αναρχικού προτάγματος εξαρτούνται πλήρως από τη συνοχή της ηθικής του.
* O Jaime Cubero είναι αναρχικός, μέλος του Centro de Cultura Social (Κέντρο Κοινωνικής Κουλτούρας) του Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στα πορτογαλικά στο www.anarkismo.net και μεταφράστηκε στα αγγλικά και δημοσιεύτηκε ως ξεχωριστό φυλλάδιο από την νοτιοαφρικανική Zabalaza, κυκλοφορώντας και στην ιστοσελίδα της www.zabalaza.net Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης» αρχές Απρίλη 2008.